Dụ Tông Hòa Hoàng Đế là vị vua thứ 21 của vương triều Lê. Vua húy là Duy Đường, cháu nội Vua Lê Thần Tông, con trai trưởng của Vua Lê Hy Tông. Mẹ là Ôn từ Hoàng Thái Hậu Nguyễn Thị Ngọc Đệ người làng Sùng Quân, Huyện Đông Ngàn (nay thuộc tỉnh Bắc Giang). Được vua cha truyền ngôi ngày 17/1 năm Ất Dậu (1705) lấy hai niên hiệu là Vĩnh Thịnh bắt đầu từ năm 1705 và Bảo Thái bắt đầu từ năm Canh Tý (1720), ở ngôi 25 năm. Đời vua trị vì, đất nước tương đối thái bình, các hình phạt được giảm nhẹ, nhiều kỳ thi võ được tổ chức.
Theo sách “Lịch triều tạp kỷ” của Ngô Cao Lãnh ghi: “Bấy giờ thừa hưởng cơ nghiệp thái bình, không xảy ra binh đao, trong nước vô sự, triều đình có làm được nhiều việc. Pháp độ được rất đầy đủ, kỷ cương thi hành được hết. Xứ xa lạ thì dâng lễ vật tỏ lòng thành, thượng quốc thì trả lại đất. Có thể gọi là thời cực thịnh. Nhà vua không phải khó nhọc mà mọi việc đều đâu ra đấy. Khi nói đến cuộc thịnh trị ở thời bấy giờ người ta tất phải kể đến đời vua này”.
Sinh thời vua Lê Dụ Tông rất sùng đạo Phật, nhà vua thường vi hành đến các chùa ở Thăng Long thăm các nhà sư, chuyện trò và nghe giảng giải về Phật. Sau khi nhường ngôi cho con, nhà vua chuyên nghiên cứu về Kinh Phật, tuy không xuống tóc đi tu nhưng thường đến vãn cảnh chùa và cùng các sư luận bàn kinh sách, người đương thời coi vua là bậc thông tuệ, minh triết, một người hiền.
Vua Lê Dụ Tông băng hà ngày 20 tháng Giêng năm Tân Hợi 1731 hưởng thọ 52 tuổi. Khi vua băng hà được an táng ở lăng Cổ Đô, sau chuyển về Kim Thạch nay là làng Bái Trạch xã Xuân Giang, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Mộ vua Lê Dụ Tông được phát hiện hồi tháng 2 năm 1958. Đầu năm 1964, Bộ Văn hóa đã ra quyết định cho phép đội khảo cổ khai quật mộ và đưa về bảo tàng lịch sử Việt Nam lưu giữ và nghiên cứu.
Ngày 25 tháng 1 năm 2010, sau gần 46 năm đóng góp cho ngành khảo cổ học, ngành y học nước nhà, thi hài vua Lê Dụ Tông lại được đưa về hoàn táng tại làng Bái Trạch bằng tất cả lòng thành kính của con cháu đời sau đối với đức vua. Đây là việc làm rất có ý nghĩa về mặt lịch sử, tâm linh, hợp với “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”. Toàn bộ khu hoàn táng thi hài vua Lê Dụ Tông được quy hoạch thành khu lăng mộ khang trang, kiên cố, trở thành di tích lịch sử văn hóa để con cháu đời sau thăm viếng, thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Năm 2019, Lăng mộ vua Lê Dụ Tông được xếp hạng di tích cấp tỉnh. Nhân dân trong và ngoài xã thường xuyên tới dâng hương, đặc biệt vào dịp Tết và ngày giỗ vua 20 tháng Giêng âm lịch.
Khu lăng mộ Vua Lê Dụ Tông được xây dựng khang trang, rộng tầm 5000m2. Chính giữa là ngôi mộ được thiết kế bề thế, chắc chắn. Phía trước Đền có hồ bán nguyệt. Xung quanh khu di tích là cây cối và hai hàng tượng đá, linh vật như đang canh chừng giấc ngủ ngàn thu cho vị Vua nhà Lê. Đây là công trình kiến trúc đặc sắc, với nghệ thuật điêu khắc đá, tạc tượng thờ, kỹ thuật xây dựng đều đạt đến trình độ tinh xảo.
Việc xây dựng, tôn tạo lăng mộ vua Lê Dụ Tông nhằm đảm bảo hoàn táng thi hài đức vua tốt nhất, với không gian kiến trúc trang trọng, tuân thủ theo đúng các quy định, lễ nghi truyền thống. Đây là địa chỉ tham quan du lịch hấp dẫn trong quần thể các di tích lịch sử thời nhà Lê trên địa bàn huyện Thọ Xuân, góp phần phát triển văn hóa du lịch tâm linh, tín ngưỡng.
Ông Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Giang, huyện Thọ Xuân cho biết: “Hằng năm, trách nhiệm của địa phương được phân cấp, được ủy quyền quản lý tại khu lăng mộ được duy trì rất tốt. Đặc biệt là người dân xã Xuân Giang, khách thập phương đến thăm viếng rất nghiêm trang, đóng góp cả vật chất lẫn tinh thần để bảo vệ khu lăng mộ. Trong thời gian tới, địa phương sẽ phát huy bảo tồn điểm di tích này. Và chúng tôi cũng rất mong các cấp có thẩm quyền quan tâm, tạo điều kiện hàng năm, có chính sách tu sửa, bảo tồn, nâng cấp để di tích khu lăng mộ vua Lê Dụ Tông xứng tầm với di tích lịch sử cha ông để lại cho muôn đời con cháu sau này”.
Tưởng nhớ công đức của nhà vua, trong những năm qua đã có hàng nghìn lượt người ở khắp mọi miền đất nước về thăm viếng khu lăng mộ. Xã Xuân Giang cũng đã thành lập Ban quản lý di tích, tăng cường các biện pháp bảo vệ an ninh, trật tự, chủ động, tích cực trong việc giới thiệu và quảng bá đến cán bộ, Nhân dân, du khách thập phương trong và ngoài tỉnh biết được thân thế, sự nghiệp vua Lê Du Tông cũng như giá trị lịch sử văn hóa đặc sắc của di tích tại làng Bái Trạch – xã Xuân Giang nói riêng, các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn huyện Thọ Xuân nói chung, đẩy mạnh hoạt động du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội của địa phương.
Nguồn: Chuyên mục Đất và người xứ Thanh/TTV
