Nằm giữa một vùng cảnh quan núi non bao quanh, trước mặt là ruộng đồng xanh ngát, nếu như ví thiên nhiên đất quý hương Gia Miêu như một bức tranh thì hồ Bến Quân chính là nét chấm phá ấn tượng điểm tô cho bức tranh sơn thủy thêm hữu tình.

Hồ Bến Quân thuộc cụm di tích lịch sử văn hóa danh thắng Hà Long (gồm đền Đức Tôn, đền Rồng, đền Nước. Hồ Bến Quân đã được xếp hạng di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh năm 1993. Hồ có tổng diện tích 57,7 ha, đây là hồ chứa nước lớn có dung tích khoảng 2,4 triệu m3, chiều cao đập 10,11m, chiều dài đập 1,3km. Hồ đã được đầu tư sửa chữa nâng cấp nhiều lần, năng lực thiết kế đảm bảo cấp tưới nước cho khoảng 500 ha, hiện đang tưới ổn định cho khoảng 352 ha đất nông nghiệp của xã Hà Long. Không chỉ có cảnh quan tươi đẹp, có đồi núi, cây xanh, nước trong, gió mát, hồ còn có nguồn lợi thủy sản phong phú, đặc biệt là giống cá leo ở hồ khá nhiều, thịt ăn rất thơm và ngon…

Với địa hình tự nhiên cao dốc, không bao giờ bị ngập úng, song đồng đất xã Hà Long khi xưa thường xuyên xảy ra hạn hán, bởi vậy mỗi năm chỉ cấy được một vụ mùa. Dù dùng nhiều biện pháp khắc phục hạn, đào mương khơi nước… song vẫn không đáp ứng được yêu cầu sản xuất. Với ý thức “phải đi lên từ thủy lợi”, ngày 3-2-1970, cả xã Hà Long đã rầm rập ra quân thực hiện đắp đập Bến Quân đông như ngày hội. Sau gần 5 tháng thi công, với 1.200 người, đóng góp 40 vạn ngày công, đào đắp hơn 50 vạn m3 đất đá, xã Hà Long đã làm nên chuyện thần kỳ: Chặn đứng nguồn nước từ hai ngã sông chảy lại, tại ngã ba Bến Quân, trên thượng nguồn sông Long Khê. Không ai có thể tả hết nỗi vui mừng của toàn thể cán bộ và Nhân dân trong xã, khi dòng nước dâng lên chảy vào đồng ruộng. 

Sau nhiều lần tu bổ, hồ Bến Quân đã cơ bản hoàn thành kiên cố. Nhờ chủ động được nguồn nước, xã Hà Long có điều kiện không ngừng nâng cao diện tích cây trồng. Từ chỗ chỉ cấy được một vụ, sau khi đắp đập hồ Bến Quân, xã Hà Long đã cấy được hai vụ ăn chắc, đồng thời tạo độ ẩm cho các loại cây trồng khác tươi tốt, tạo nguồn nước ngầm cho ao, hồ, giếng khơi không bao giờ vơi cạn.

Từ hồ nước tự nhiên, trữ lượng nước không lớn, với bàn tay, khối óc, sức lực và khát vọng của bao người, công trình đập nước hồ Bến Quân sau khi xây dựng thành công đã giúp nước “dâng” lên, nâng trữ lượng nước chứa lên 2 triệu m3, đảm bảo tưới tiêu cho dân sinh và sản xuất của cả vùng đất quý hương rộng lớn.

Sau khi được tu bổ, tôn tạo, hồ Bến Quân không chỉ góp phần phục vụ tưới tiêu cho cây trồng mà còn hướng tới phát triển du lịch. Hồ Bến Quân sẽ được kết nối với các điểm di tích, danh thắng nổi tiếng của huyện Hà Trung như: Quần thể di tích lăng miếu Triệu Tường (xã Hà Long), đền Hàn Sơn (xã Hà Sơn), đền Trần (xã Yên Dương), đền thờ Lý Thường Kiệt (xã Hà Ngọc), Ly cung Nhà Hồ (xã Hà Đông) để trở thành chuỗi du lịch tâm linh và sinh thái hấp dẫn trong tương lai.

Nguồn: Chuyên mục Thanh Hóa đi để yêu/TTV